Thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam có gì sau 1.000 phiên giao dịch?

Ngày 06/8/2021 đánh dấu phiên giao dịch thứ 1.000 được tổ chức trên thị trường chứng khoán phái sinh (TTCKPS). Nhìn lại 4 năm về trước, ngày 10/8/2017, TTCKPS khai trương hoạt động, đánh dấu bước phát triển quan trọng của TTCK Việt Nam trong việc quản lý và vận hành một thị trường giao dịch sản phẩm mới, một kênh đầu tư mới đồng thời cung cấp công cụ phòng ngừa rủi ro hiệu quả đối với chứng khoán trên thị trường cơ sở.

Phát triển thị trường phái sinh được xem là xu thế tất yếu đối với thị trường Việt Nam, góp phần hoàn thiện cơ cấu thị trường cũng như cấu trúc hoạt động theo thông lệ quốc tế. Đó cũng là xu thế phát triển chung của thị trường chứng khoán thế giới. Trong số hơn 100 TTCK trên thế giới và trong khu vực. Hiện có khoảng 40 thị trường phái sinh được đưa vào vận hành. Và có tốc độ tăng trưởng ổn định qua nhiều năm (theo số liệu của WFE và FIA).

Phái sinh Việt Nam đã có gì sau 1.000 phiên giao dịch?

Ở Việt Nam, sau 4 năm hoạt động, TTCKPS đã có sự phát triển nhanh chóng. Vượt các kỳ vọng đặt ra, thể hiện rõ vai trò là công cụ phòng ngừa rủi ro. Góp phần ổn định dòng vốn đầu tư trên thị trường cơ sở. Hiện tại, TTCKPS cung cấp 2 dòng sản phẩm là: Hợp đồng tương lai trên Chỉ số cổ phiếu (HĐTL VN30) và Hợp đồng tương lai. Trên Trái phiếu Chính phủ (HĐTL TPCP kỳ hạn 5 năm và HĐTL TPCP kỳ hạn 10 năm).

Hiện nay, sản phẩm HĐTL VN30 có thanh khoản cao và ổn định nhất trên TTCKPS trong nước, đặc biệt là trước những diễn biến phức tạp của đại dịch COVID19. Năm 2020, khối lượng giao dịch bình quân đạt 160.000 hợp đồng/phiên và thị trường đã đạt kỉ lục giao dịch với HĐTL VN30 với 356.033 hợp đồng vào ngày 29/7/2020. Trong 7 tháng đầu năm 2021, kỉ lục giao dịch mới được xác định với 403.266 hợp đồng vào phiên giao dịch ngày 12/7/2021. Thống kê giao dịch tháng của HĐTL VN30 cho thấy một xu hướng phát triển tương đối ổn định của sản phẩm trong 1.000 phiên giao dịch.

So với HĐTL trên chỉ số VN30, dòng sản phẩm HĐTL trên TPCP thanh khoản chưa cao. Kể từ khi ra đời vào ngày 04/7/2019. Do còn tồn tại một số hạn chế nhất định gây trở ngại cho sự tham gia của Ngân hàng thương mại (NHTM). Vốn được xem là đối tượng đầu tư quan trọng nhất mà dòng sản phẩm này hướng tới. Mặc dù vậy, trong dài hạn, HĐTL TPCP vẫn được các chuyên gia kì vọng sẽ trở thành công cụ phòng ngừa rủi ro lãi suất hiệu quả đầu tiên cho NHTM trên thị trường TPCP. Tổng khối lượng giao dịch HĐTL TPCP kỳ hạn 5 năm từ ngày 04/7/2019 đến hết ngày 06/8/2021 là 296 hợp đồng, khối lượng hợp đồng mở (OI) đạt 0 hợp đồng.

Ngày 28/6/2021 vừa qua, SGDCK Hà Nội chính thức khai trương sản phẩm HĐTL TPCP kỳ hạn 10 năm, nhằm đáp ứng sát hơn nữa nhu cầu phòng vệ trên thị trường TPCP cơ sở. KLGD của HĐTL TPCP kỳ hạn 10 năm tính đến hết ngày 06/8/2021 đạt 1.123 hợp đồng, OI là 149 hợp đồng. Mức giao dịch này tuy chưa cao nhưng cũng là tín hiệu tốt cho thị trường sau một thời gian thiếu vắng giao dịch với HĐTL trên TPCP.

OI toàn thị trường cũng được duy trì tăng ổn định qua các năm. Thị trường khai trương với OI là 202 hợp đồng. Đến ngày 31/12/2020, OI đạt 40.339 hợp đồng. Và tính đến cuối phiên giao dịch thứ 1.000, OI toàn thị trường đạt 37.614 hợp đồng, gấp 4,65 lần so với cuối năm 2017.

Số lượng tài khoản giao dịch phái sinh liên tục gia tăng

Từ khi TTCKPS ra đời, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh liên tục gia tăng. Tính đến phiên giao dịch thứ 1.000, đã có 423.639 tài khoản được mở. Tăng gấp 24,75 lần so với cuối năm 2017. Về cơ cấu thành viên đã có 23 công ty chứng khoán là thành viên giao dịch trên TTCKPS. Đóng góp tích cực vào hoạt động giao dịch sôi nổi trên thị trường.

Dư địa phát triển của thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam

Trên cơ sở những thành tựu đã đạt được trong 1.000 phiên giao dịch qua. Sở GDCK Hà Nội đã và đang tiếp tục nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới. Như: HĐTL trên chỉ số cố phiếu khác, HĐTL trên cổ phiếu đơn lẻ (SSF), Hợp đồng quyền chọn trên chỉ số chứng khoán và Hợp đồng quyền chọn trên cổ phiếu đơn lẻ (SSO). Lộ trình cho mỗi sản phẩm sẽ theo sát chủ trương được Chính phủ phê duyệt. Gắn với mức độ ổn định của hạ tầng công nghệ cũng như mức độ sẵn sàng của thị trường.

Hệ thống giao dịch bù trừ thanh toán mới

Về hệ thống công nghệ, hệ thống giao dịch bù trừ thanh toán mới. Thuộc gói thầu với Sở GDCK Hàn Quốc (KRX) đang được tích cực thử nghiệm và khi hoàn thiện. Được kì vọng sẽ cung cấp thêm nhiều chức năng giao dịch ưu việt cho thị trường phái sinh. Đảm bảo định hướng phát triển dài hạn của thị trường.

Cuối cùng, với việc tiếp tục phát huy hiệu quả trong công tác giám sát trên TTCKPS. Cũng như giám sát liên thị trường, đảm bảo thị trường vận hành thông suốt. Hiệu quả và an toàn SGDCK Hà Nội hi vọng thời gian tới. TTCKPS Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển với nhiều cột mốc đáng ghi nhận hơn nữa. Trở thành một kênh đầu tư đáng tin cậy của nhà đầu tư trên thị trường trong và ngoài nước.

Theo quy định hiện hành, thanh toán chứng khoán được thực hiện qua Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD). Thanh toán tiền giao dịch chứng khoán được thực hiện qua ngân hàng thanh toán. Và phải tuân thủ nguyên tắc chuyển giao chứng khoán đồng thời với thanh toán tiền.

Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Là NHTM được chỉ định thực hiện thanh toán tiền cho toàn bộ các giao dịch chứng khoán. Diễn ra tại Sàn giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh – HOSE và Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội – HNX.